Contae Aontroma, suirbhéanna geoifisiceacha

Low lying mist over Antrim fields and hedgerows, blue sky and fluffy clouds

Tá roinnt suirbhéanna geoifisiceacha á ndéanamh i gContae Aontroma chun imscrúdú a dhéanamh ar na carraigeacha go domhain faoin dromchla. Táthar ag súil go gcuirfidh sonraí ó na suirbhéanna seo faisnéis ar fáil faoin ngeolaíocht a chabhróidh leis na hacmhainní téimh fuinnimh gheoiteirmigh is fearr sa cheantar a aithint. Tá na suirbhéanna dírithe ar cheantair sa Bhaile Meánach, i mBaile Raghnaill, in Aontroim agus i mBealach Cláir agus timpeall orthu. Cuireadh tús leis an obair in earrach 2025 nuair a suiteáladh 23 stáisiún sheismeacha éighníomhacha, a fhanfaidh i bhfeidhm ar feadh thart ar 18 mí. Ina theannta sin, cuireadh tús le maignéatónna teallúracha (MT) agus suirbhéanna domhantarraingthe go luath sa samhradh agus táthar ag súil go gcuirfear i gcrích iad faoi Lúnasa/Mheán Fómhair 2025.

Tá a fhios againn go bhfuil gaineamhchloch flúirseach ag doimhneacht i gContae Aontroma. D’fhéadfadh leachtanna te (uisce a bhfuil go leor mianraí iontu) a bheith sna carraigeacha sin, rud a fhágann gur foinse oiriúnach fuinnimh gheoiteirmigh iad le haghaidh téimh. Mar sin féin, cuireann sraith basailt os cionn na gaineamhchloiche sa cheantar bac ar shuirbhéanna seismeacha traidisiúnta íomháú cruinn a dhéanamh ar na carraigeacha thíos fúthu. Trí shuirbhéanna seismeacha a chomhcheangal le maignéatónna teallúracha (MT) agus suirbhéanna domhantarraingthe, faigheann taighdeoirí cumas feabhsaithe chun ‘feiceáil’ faoi bhun na sraithe basailt agus limistéir ina bhfuil carraig scagach atá líonta le huisce a aimsiú. Is amhlaidh atá toisc go ndíríonn gach modh suirbhé ar dhoimhneachtaí éagsúla agus nochtann siad mionsonraí codarsnacha ar scálaí éagsúla.

Déanfaidh taighdeoirí GEMINI na sonraí a léirmhíniú agus cruthóidh siad samhail 3D den fhodhromchla, suas le 5 km ar doimhneacht. Déanfar an fhaisnéis sin a chomhcheangal ansin le léarscáileanna geolaíocha chun léarscáil acmhainní geoiteirmeacha a chruthú, a bheidh mar chuid d’uirlis thábhachtach ar líne lena gcuirfear faisnéis saor in aisce ar fáil d’údaráis phleanála, d’úinéirí tí agus d’fhorbróirí agus dearthóirí tionscadal geoiteirmeach amach anseo 

  • Ar mhaith leat a fháil amach cad is féidir le suirbhéanna seismeacha éighníomhacha a insint dúinn? Caith súil ar bhlag Duygu agus Giuseppe.

  • Fiosrach faoi MT?  Féach treoir Duygu maidir lena bhfuil ann agus cá as a dtagann an téarma ‘maignéató teallúrach’.

  • Féach na Ceisteanna Coitianta thíos chun níos mó a fhoghlaim faoi gheolaíocht cheantar fócais Chontae Aontroma agus faoi mhodhanna an tsuirbhé.

Tá na comhpháirtithe GEMINI seo a leanas páirteach i ngníomhaíochtaí i gContae Aontroma: Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath (MT agus suirbhéanna seismeacha); Suirbhéireacht Gheolaíochta Thuaisceart Éireann (suirbhéanna domhantarraingthe); an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath (taighde geolaíoch); RML (cumarsáid agus rannpháirtíocht).
Contae Aontroma, suirbhéanna geoifisiceacha

Ceisteanna Coitianta
Cén fáth a d’fhéadfadh acmhainn gheoiteirmeach a bheith i gceist leis an ngeolaíocht sa cheantar seo?

Tá gaineamhchloch Sherwood atá le feiceáil i roinnt áiteanna ar an dromchla, agus i gcroílár carraige ó Thuaisceart Éireann agus ó lár Shasana, scagach agus tá seoltacht theirmeach réasúnta ard aici, rud a fhágann gur féidir aistriú teasa éifeachtach a dhéanamh laistigh di. Meastar gur dócha go bhfuil uisce te a fhaightear go nádúrtha (a d'fhéadfadh a bheith thart ar 70oC) ag doimhneachtaí de 2-3 km san uiscíoch gaineamhchloiche adhlactha go domhain faoi bhun Chontae Aontroma.   
Cad is suirbhé seismeach éighníomhach ann?

Baineann suirbhé seismeach éighníomhach úsáid as creathanna talún i bhfad i gcéin a thagann ó réigiúin amhail an Mheánmhuir, Meiriceá Theas agus an Áise chun cur ar ár gcumas na carraigeacha faoi thalamh a íomháú agus a ‘scanadh’ ag doimhneachtaí móra. 

Suiteálann eolaithe seismiméadar (an gléas a úsáidtear chun creathanna talún a bhrath) i bpoll beag thart ar 80 cm ar domhain agus 30 cm ar leithead. Tá an trealamh faoi thiomáint ag painéal gréine agus bailíonn sé fuinneamh seismeach go héighníomhach a chuaigh trí na sraitheanna carraige. Mar is amhlaidh i gcás na suirbhéanna seo go léir, ní tharchuirtear aon sruth leictreach isteach sa talamh, ní astaítear aon réimsí leictreamaighnéadacha, agus ní chruthaítear aon torann. Tá an trealamh séalaithe, iniompartha agus ní dhéanann sé difear don chomhshaol.

trealamh séalaithe, iniompartha agus ní dhéanann sé difear don chomhshaol.
Suiteáladh 26 stáisiún san iomlán i gContae Aontroma. Tá an trealamh fós i bhfeidhm ar feadh thart ar 18 mí, rud a thugann dóthain ama chun go leor creathanna talún a thaifeadadh chun anailís a dhéanamh ar an bhfodhromchla le cruinneas maith.
Céard is Suirbhé Domhantarraingthe ann?

Tomhaiseann suirbhé domhantarraingthe éagsúlachtaí i réimse imtharraingteach an Domhain ag áiteanna éagsúla ar fud ceantair. Cuireann anailís ar na tomhais seo ar chumas taighdeoirí faisnéis faoi gheolaíocht fodhromchla a thuiscint trí chodarsnachtaí dlúis idir cineálacha carraigeacha éagsúla a bhrath. Is féidir an fhaisnéis seo a úsáid chun gnéithe amhail lochtanna, struchtúir adhlactha, nó athruithe ar chineálacha carraige a aithint bunaithe ar a dtarraingt imtharraingteach éagsúil.

Is meá-mhéadar an uirlis a úsáidtear chun domhantarraingt a thomhas. Nuair a chuirtear ar dhromchla cothrom é, tugann an gléas léamh don úsáideoir. Maidir le ceantar Aontroma, glacfar thart ar 600 tomhas cúpla céad méadar óna chéile. Déanfar an chuid is mó den obair sin feadh na mbóithre agus na gcosán le linn shamhradh 2025. Tá an trealamh iniompartha agus ní dhéanann sé difear don chomhshaol.
Cad is Suirbhé Maignéató Theallúraigh (MT) ann?

 Is éard atá i gceist le suirbhé MT ceithre shreang atá brataithe le plaisteach agus atá 50 méadar ar fad a leagan amach ar an talamh agus ceithre bhraiteoir bheaga (leictreoin) a adhlacadh i bpoill éadoimhne. Fágtar an trealamh i bhfeidhm ar feadh thart ar 48 uair an chloig (dhá oíche). Bailíonn an trealamh sonraí go héighníomhach: ní dhéantar aon sruth leictreach a phumpáil isteach sa talamh, ní astaítear aon réimsí leictreamaighnéadacha, agus ní chruthaítear aon torann. Féach blag Duygu chun tuilleadh eolais a fháil faoin gcaoi a mbailímid agus a n-úsáidimid sonraí ón gcineál seo suirbhé chun an fodhromchla a shamhlú.

Tá stáisiúin MT á lonnú ag thart ar 120 suíomh i gContae Aontroma. Déanfar roinnt láithreán a lonnú ag an am céanna. 
Céard is Suirbhé ar Fhrithchaitheamh Seismeach ann?

Is éard atá i gceist le suirbhé ar fhrithchaitheamh seismeach trucail ‘vibroseis’ saindeartha (beagán níos mó ná trucail bhosca bruscair) a stopann gach cúpla méadar feadh bóthar ainmnithe nó bealach easbhóthair agus a íslíonn ceap ar an talamh. Déanann an ceap seo an talamh a chreathadh ar feadh roinnt soicind chun tonnta fuaime a threorú isteach sa Domhan. Déanann glacadóirí beaga a cuireadh ar feadh an bhealaigh frithchaitheamh na dtonnta fuinnimh a bhailiú mar a fhrithchaitear iad ó na sraitheanna carraige agus na struchtúir faoi bhun. Bogann na tonnta seo trí charraigeacha éagsúla ag luasanna éagsúla (de bharr a gcomhdhéanaimh), ag tógáil pictiúr de struchtúr an fhodhromchla.

Níl aon sceideal deimhnithe don suirbhé seo faoi láthair, a bheidh ar siúl feadh na mbóithre, ach beimid i dteagmháil le cónaitheoirí agus pobail áitiúla i bhfad roimh an obair chun an suirbhé a phlé agus aon cheisteanna a fhreagairt. Beidh tuilleadh eolais agus nuashonruithe ar fáil anseo agus ar na meáin shóisialta freisin.  
Cén chaoi a bhféadfadh an ceantar tairbhe a bhaint as téamh a chumhachtaítear go geoiteirmeach?
 D’fhéadfaí leachtanna te a phumpáiltear go dtí an dromchla a úsáid le haghaidh líonraí téimh ceantair ísealcharbóin a chumhachtaítear go geoiteirmeach agus chun dícharbónú a dhéanamh ar earnálacha atá dian ar theas amhail cúram sláinte, agraibhia, gairneoireacht agus próisis thionsclaíocha eile. Tá na córais seo i bhfeidhm cheana féin in an-chuid tíortha Eorpacha lena n-áirítear an Ísiltír áit a n-úsáidtear é le haghaidh tithe gloine dá dtionscail torthaí, glasraí agus bláthanna.

Glac páirt ann!

Tá an spéis san fhuinneamh geoiteirmeach ag dul i méid agus táimid ag iarraidh nasc a dhéanamh le daoine aonair agus le pobail ar mhaith leo a bheith mar chuid den aistear. Comhlánaigh an fhoirm seo más mian leat fanacht ar an eolas agus eolas a fháil faoi bhealaí chun cur leis an tionscadal.
Foirm theagmhála